Apstrakt: Tradicionalni metodi i pristup u otkrivanju i istraživanju krivičnih djela značajno su prevaziđeni pod zahtjevom vremena i sveukupne složenosti kriminalnog djelovanja. Kako prikriveno istraživanje znatno odstupa od „uobičajenih“ pravila, u pravnoj teoriji postoje razna shvatanja o „prihvatanju“ nekih rješenja u vezi sa ovim pitanjem. To je imalo za posljedicu da se od države do države drugačije pristupi njihovu uvođenju i regulisanju. U nekim zemljama tako određene metode uopšte nisu prihvaćene, ili su pravno uređene na način kojim se značajno umanjuje njihova uspješnost, dok je u drugim kako se čini, akcenat stavljen prvenstveno na njihovu efikasnost pa tek onda na neke opšteprihvaćene koncepte u zaštiti individualnih prava.
Kao jednoj od metoda prikrivenog istražnog djelovanja posebno mjesto pripada prikrivenom istražitelju - kriminalističkom službeniku koji pod legendom djeluje u kriminalnoj sredini na osnovu uputstava nadležnih rukovodioca, i čija saznanja o relevantim činjenicama iz te sredine kasnije u samom postupku dobijaju značajno mjesto u privođenju pravdi izvršilaca krivičnih djela. Angažovanje prikrivenih istražitelja u borbi protiv organizovanog kriminala obilježje je operativno-kriminalističkog djelovanja velikog broja policijskih organizacija danas u svijetu. Na prostorima Bosne i Hercegovine i susjednih zemalja u poslednjoj deceniji se takođe intenzivno primenjuju ove metode u dosta sličnim kriminalističko krivično procesnim relacijama i okolnostima.
Ključne riječi: prikriveni istražilac, infiltracija, legendiranje, ubacivanje, otkrivanje, zaštita, dokazi
Abstract: Traditional methods and approach in detecting and investigating criminal acts are significantly exceeded by demand of time and overall complexity of criminal activity. How covert research is much different from “normal” rules, in legal theory there are various opinions about “acceptance” of some solutions to this issue.
This resulted to different country to country approaches, and their implementation and regulation of these methods. In some countries, some of these methods are not accepted, or are regulated in a way that significantly reduces their effectiveness, while in others it seems, emphasis is placed primarily on their effectiveness and then at some generally accepted concepts in the protection of individual rights.
As one of the methods of undercover investigative work, a special place belongs to the undercover investigator - Criminal officer under the acting role, in a criminal environment based on the instructions of the competent manager. Manager’s knowledge of relevant facts from that environment is important for later in the process of getting an important position to bring to justice perpetrators of crimes.
Engagement of undercover agents in the fight against organized crime is a characteristic of crime-operative action, amongst a large number of police organizations in the world today. On the territory of Bosnia and Herzegovina and neighboring countries in the last decade, these methods are also extensively applied quite similarly in the criminal investigation processes, specific relationships and circumstances.
Keywords: undercover investigator, infiltration, acting role, insertion, detection, protection, evidence