Apstrakt: Prvi institut u oblasti određivanja merodavnog prava u ugovornim odnosima sa elementom inostranosti je institut autonomije volje. Ali, u nekim ugovorima nije određeno merodavno pravo od strane ugovornih strana. Teorija karakteristične prestacije nam pomaže u definisanju prava i pravila za regulisanje ugovora sa elementom inostranosti. Ova teorija određuje jednu činjenicu koja je najvažnija, koja predstavlja karakteristično činjenje u ugovoru. Ovaj rad analizira regulisanje ove teorije u Rimskoj konvenciji za merodavno pravo u ugovornim odnosima i u Uredbi (EU) Evropskog parlamenta i Saveta o merodavnom pravu za ugovorne obaveze (Rim I) br. 593 od 17.juna 2008.godine, koja je zamenila Rimsku konvenciju. Rimska konvencija određuje da je ugovor najbliže povezan sa zemljom gde stranka, za koju vezujemo karakteristično činjenje, ima, „u vreme zaključenja ugovora sedište ili prebivalište“. Uredba 593/2008 se primenjuje na slučajeve koji uključuju sukob zakona, tj. na ugovorne odnose u građanskim i trgovačkim stvarima. Uredba 593/2008, takođe, sadrži pravila koja se odnose na izbor merodavnog prava, zatim na primenu pravila u odsustvu tog izbora za ugovore o prevozu robe i putnika, potrošačke ugovore, ugovore o osiguranju, individualne ugovore o radu, itd. Takođe, ovaj rad analizira i domaće zakonodavstvo, kao i ostale teorije u ovoj oblasti, kao što su teorija „proper law“ i teorija „centra gravitacije“.
Ključne reči: Rimska konvencija, Uredba 593/2008, ugovor, element inostranosti, merodavno pravo, najbliža veza, karakteristični akt (činjenje).
Summary: The first institute for the determination of applicable law in the contractual relationships with foreign element is the institute of the party authonomy. But, in some contracts we haven’t law determinated by the parties. The theory of characteristic act help us for the definition law and rules for the regulation contracts with foreign element. This theory determinate one fact which is the most important, characteristic fact in the contract. This paper analyzes the regulation of this theory in the Rome Convention on the law applicable to contractual obligations and in the Regulation (EC) No 593/2008 of the European Parliament and of the Council of 17 June 2008 on the law applicable to contractual obligations (Rome I), which is replacing the Rome Convention. The Rome Convention regulates that the contract is most closely connected with the country where the party, with characteristic act, has, “at the time of conclusion of the contract, his habitual residence, or, its central administration”. The Regulation 593/2008 shall aplly in situations involving a conflict of laws, to contractual obligations in civil and commercial matters. Also, this Regulation has the rules about the freedom of choice, applicable law in the absence of choice, contracts of carriage, consumer and insurance contracts, individual employment contracts, etc. This paper, also, analyzes the domestic legislation and the other theories in this topic, like the “proper law” theory and the “theory of the center of the gravitation”.
Key words: Rome Convention, Regulation 593/2008, contract, foreign element, applicable law, most closely connection, characteristic act.