Forum non Convenience as a Basis for Determining of Jurisdiction
Abstract: The institution of forum non conveniens as a base for determining jurisdiction in special situations is a doctrine of the Anglo-Saxon legal system. This doctrine allows the court to assess whether it is better to continue the proceedings or if it is more efficient to leave the jurisdiction for the given case to the court of another country. The court will make the said decision, only if it determines that it is “more appropriate” to conduct the proceedings before another court. This doctrine is not known in the continental legal system. However, given the fact that a legal relationship with a foreign element consists of several facts, the question can be raised as to whether it is more or less “connected” to the judiciary of a domestic or foreign country. The paper defines the concurrent jurisdiction of the courts, which is the basis for the application of the doctrine of forum non conveniens, and this institute is analyzed in relation to lis pendens, as well as the deviation clause. In the work, the authors pays attention to the application of the Brussels Convention on Jurisdiction and the Recognition and Enforcement of Court Decisions in Civil and Commercial Matters, as well as the Brussels and Brussels Ia Regulations, which replaced the aforementioned Convention and abolished the application of forum non conveniens in Great Britain until its exit from the EU. Finally, the authors analyzes the possibility of applying the doctrine of forum non conveniens in the continental legal system, and therefore its place in the legislative system of the Republic of Serbia.
Key words: jurisdiction, forum non conveniens, Anglo-Saxon legal system, lis pendens, deviation clause.
Rezime: Institut forum non conveniens kao osnov određivanja nadležnosti u posebnim situacijama je doktrina anglosaksonskog pravnog sistema. Ovom doktrinom se omogućava da sud proceni da li je bolje da on nastavi vođenje postupka ili je efikasnije da nadležnost za dati predmet prepusti sudu druge zemlje. Sud će doneti navedenu odluku, samo ako utvrdi da je „prikladnije“ da se pred drugim sudom vodi postupak. U kontinentalnom pravnom sistemu ova doktrina nije poznata. No, obzirom na činjenicu da se jedan pravni odnos sa elementom inostranosti sastoji iz više činjenica, može se postaviti pitanje da li je isti „povezan“ više ili manje za pravosuđem domaće ili strane zemlje. U radu se definiše konkurentna nadležnost sudova koja predstavlja osnov za primenu doktrine forum non conveniens, a ovaj institut se analizira i u odnosu na litispendenciju, kao i klauzulu odstupanja. Autori u radu posvećuju i pažnju primeni Briselske konvencije o o nadležnosti i priznanju i izvršenju sudskih odluka u građanskim i trgovačkim stvarima, kao i Uredbama Brisel i i Brisel Ia, koje su zamenile navedenu Konvenciju i koje su ukinule primenu forum non conveniens u Velikoj Britaniji sve do njenog izlasak iz EU. Najzad, autori analiziraju mogućnost primene doktrine forum non conveniens i u kontinentalnom pravnom sistemu, pa samim tim i njeno mesto u zakonodavnom sistemu Republike Srbije.
Ključne riječi: nadležnost, forum non conveniens, anglosaksonski pravni sistem, litispendencija, klauzula odstupanja.