Some Aspects of the Rights of Tax Payers in the Light of the Tax Reforms
Abstract: The protection of taxpayers’ rights is an important issue of any democratic country, as it concerns matters related to basic human rights and freedoms. When we take into account basic components of taxpayers’ rights in most of the developed European countries, such as the right to information and assistance, the right to appeal, the right to the consistent application of legal provisions, the right to security, the right to privacy and the right to data secrecy and confidentiality, we can deduce that those rights are also recognized to the taxpayers in Republika Srpska. In order to further improve the relationship between the Tax Administration and the taxpayers in the Republika Srpska, we suggest that the Tax Administration, following the example of the Tax Administration of the Republic of Serbia and the tax authorities of other countries, should in future activities draw up the Charter of Taxpayers which would represent a full affirmation of their rights and an additional aspect of the Tax Administration’s openness towards taxpayers. In the future, the Tax Administration should also consider the possibility of setting up tax ombudsman institutions as well as specialized tax courts before which tax disputes would be conducted.
Key words: Republika Srpska, tax law, the rights of taxpayers.
Neki aspekti prava poreskih obveznika u svjetlu poreskih reformi
Rezime: Iz specifične prirode poreskopravnog odnosa, kao odnosa javnog prava, proističe i poseban položaj obveznika poreza u odnosu na poreske organe koji u ovom odnosu istupaju sa velikim ovlašćenjima. Iako dužnosti obveznika, predstavljaju osnovno i suštinsko pitanje kod uspostavljanja poreskopravnog odnosa, u savremenim poreskim sistemima, zakonodavac nastoji da uspostavi ravnotežu između velikih ovlašćenja koja imaju poreski organi i njima korespondirajućih obaveza poreskih obveznika, s jedne strane, i prava koja se priznaju poreskim obveznicma, s druge strane. Priznavanjem određenih prava poreskim obveznicima koja poreski organi moraju poštovati, nastoji se ublažiti tradicionalno antagonistički odnos između države i poreskih obveznika kao pasivnih poreskih subjekata koji u ovom odnosu ne učestvuju po principu dobrovoljnosti i ravnopravnosti. Generalan zahtjev u savremenim sistemima oporezivanja, je da prava poreskih obveznika treba da budu precizno određena, poštovana i dosljedno primjenjivana, kao dio fundamentalnih prava u demokratskom društvu. U tom smislu, poreskim obveznicima je priznata široka lepeza prava koja se u širem kontekstu mogu posmatarti u domenu prava zagarantovanih Evropskom konvencijom o zaštiti ljudskih prava i sloboda i ustavnim odredbama o zaštiti ljudskih prava i sloboda. Neka od osnovnih prava poreskih obveznika posmatarno sa aspekta upravnopravne komponente poreskopravnog odnosa su: pravo na informisanje, na pomoć i isticanje argumenata u poreskom postupku, pravo na žalbu, pravo na povjerljivost i tajnost podataka, pravo na privatnost, pravo na izvjesnost (sigurnost), pravo na dosljednu primjenu zakonskih odredbi.
Cilj ovog rada je istražiti osnovne komponente i način regulisanja i zaštite prava poreskih obveznika u svjetlu poreskih reformi, sa osvrtom na osnovna prava poreskih obveznik u Republici Srpskoj.
Ključne riječi: Republika Srpska, poreskopravni odnos, prava poreskih obveznika.