Apstrakt: U evropskim zemljama nema jednoobraznog modela odnosa između države i crkava i verskih zajednica. Modeli odnosa između države i crkava i verskih zajednica postoje u vidu odvojenosti države i crkava i verskih zajednica, saradnje između države i crkava i verskih zajednica i postojanje državnih crkava, ili dominantnih religija. Iako postoje različiti modeli tog odnosa, i uprkos činjenici da su različiti sistemi odnosa između države i crkava i verskih zajednica duboko ukorenjeni u istorijsko nasleđe, oni ni u kom slučaju nisu statični. Nakon analize pojedinih sistema, može da se zaključi da uprkos razlikama između pojedinih sistema, čini se da postoji određena mera konvergenicije sistema odnosa između države i crkava i verskih zajednica. Bez obzira o kom modelu odnosa je reč, država, u različitim vidovima, finansijski pomaže crkve i verske zajednice, omogućava, u određenoj meri, aktivnosti crkava i verskih zajednica u državnim institucijama, reguliše i pomaže izgradnju bogomolja, prihvata i tretira religiju u javnoj sferi i vodi dijalog sa crkvama i verskim zajednicama. Takav razvoj je sasvim razumljiv jer je religija deo javne sfere, a crkve i verske zajednice su na kraju krajeva od ovog sveta i deluju u ovom svetu. Na konvergenciju različitih modela odnosa između države i crkava i verskih zajednica u Evropi utiču poimanje uloge države kao jemstvenika ljudskih prava koja je samim tim i dužna da obezbedi uslove za njihovo ostvarivanje u javnoj sferi, jednakost i zabrana diskriminacije, i načelno, nadnacionalne integracije. EU poštuje pravni status crkava i verskih zajednica koje one imaju po pravu država članica i održavaće otvoreni, transparentni i redovni dijalog sa crkvama i organizacijama čiji identitet uvažava prema nacionalnom pravu država članica. Za očekivati je da će proširivanje dijaloga dovesti i do saradnje i razvoja modela odnosa između EU/država članica i crkava i verskih zajednica koji će biti zasnovan na odvojenosti, ali i saradnji i državnoj pomoći.
Ključne reči: država, crkva, verske zajednice, odnos između države i crkve, ustav
Abstract: In European countries there is no uniform model of relations between state and churches and religious communities. Different models of relationships between state and churches and religious communities are: separation between state and churches and religious communities, cooperation between state and churches and religious communities and form of a State Church or predominant religion model. Although there are different models of those relationships, and despite the fact that different systems of relations between the state and churches and religious communities are deeply rooted in historical heritage, they are by no means static. After analysis of individual systems, it can be concluded that, despite differences between individual systems, there seems to be a measure of convergence. Regardless of which model the relationship in question, state, in different ways, financially supports churches and religious communities, allows, to some extent, the activities of churches and religious communities in the state institutions, regulates and helps to build worship places, accepts and treats religion in the public sphere and maintains dialogue with churches and religious communities. Such a development is quite understandable because religion is part of the public sphere, and churches and religious communities are, after all, of this world and act in this world. The convergence of different models of relations between state and churches and religious communities in Europe is supported by understanding of the role of the state as a guarantor of human rights which is therefore obliged to ensure conditions for their achievement in the public sphere, equality and the prohibition of discrimination, and, in principle, supranational integrations. The EU respects legal status of churches and religious communities under the member states law and shall maintain an open, transparent and regular dialogue with churches and organizations whose identity recognizing under the national law. It can be expected that the results of the strengthening of the dialogue and cooperation between the EU/ member states and churches and religious communities will be the development of model of separation between church and state, which will be combined with co-operation and state aid.
Key words: Keywords: state, church, religious communities, the relationship between church and state, constitution